Những “Cạm bẫy tâm lý” khiến bạn dễ mắc sai lầm khi ra quyết định chi tiêu
Bạn đã bao giờ nửa đêm nằm lướt điện thoại, thấy dòng chữ "SALE CHỚP NHOÁNG – SỐ LƯỢNG CÓ HẠN” rồi tay nhanh hơn não, bấm "MUA NGAY”? Hay thêm cả đống món vào giỏ chỉ vì "ai cũng mua, mình không mua lỡ quê"?
Đừng lo, bạn không một mình đâu. Những hành động đó là kết quả của các “cạm bẫy tâm lý tài chính” — thứ âm thầm điều khiển cảm xúc chi tiêu mỗi ngày, khiến chúng ta lắm lúc phải thốt lên: “Ủa mình đang chi cho cái gì vậy trời?”
Những "bẫy tâm lý" khiến ví Gen Z bay hơi trong chớp mắt
Cùng điểm danh 4 thủ thuật đánh vào tâm lý khiến bạn dễ cháy túi mà không nhận ra:
-
Loss Aversion (Tâm lý sợ mất mát): Bạn không thật sự cần món đó, nhưng vì sợ "bỏ lỡ deal ngon" nên vội chốt đơn. Nỗi sợ mất cơ hội (dù cơ hội đó không quá quan trọng) mạnh hơn nhu cầu chi tiêu thực sự.[1]
-
Anchoring Bias (Hiệu ứng neo tâm lý): Khi một sản phẩm được ‘neo’ ở giá gốc cao, bạn sẽ thấy giá giảm sâu cực kỳ hấp dẫn, dễ chốt đơn ngay cả khi chẳng hề cần đến. Ví dụ: Đang sale mạnh từ 2 triệu còn 800k? Không mua thấy... phí! – Dù món đó về nhà nằm chỏng chơ cả năm.[2]
-
Dark Patterns (“thao túng tâm lý” khi mua sắm trực tuyến): Các kỹ thuật thiết kế giao diện khiến bạn FOMO (Fear of missing out: Hội chứng sợ bỏ lỡ), như đồng hồ đếm ngược, số lượng tồn kho ảo… Tất cả nhằm khiến bạn bấm "mua ngay" trước khi kịp suy nghĩ kỹ.[3]
-
Herd Mentality (Tâm lý đám đông): Khi thấy ai cũng đua nhau mua (TikTok viral, trend hot), bạn cũng dễ "auto order” theo cho bằng bạn bằng bè, dù món đó không cần thiết với bản thân. Thế là nhẹ nhàng... "sập bẫy đám đông”.[4]
Vì sao những cú chốt đơn cảm xúc này lại cực nguy hiểm?
Một lần "lỡ tay” thì vui thôi. Nhưng lặp đi lặp lại sẽ khiến bạn mất kiểm soát tài chính, dễ tiếc nuối và mất niềm tin vào bản thân.
Nói theo luật hấp dẫn – khi bạn để cảm xúc chi tiêu dẫn dắt, cuộc sống tài chính của bạn cũng sẽ kéo theo một chuỗi các kết quả cảm xúc tiêu cực.
Checklist nhỏ: Bạn có đang bị “bẫy tâm lý trong chi tiêu” chi phối?
Hãy tự kiểm tra theo những câu hỏi dưới đây xem bạn có mắc bẫy tâm lý và ghi tên mình vào hội "chi tiêu theo cảm xúc" không nhé?
Chi tiêu thông minh: Không chỉ "bóp ví” mà là biết "chốt đúng”
Để không biến mỗi cú click thành một lần “rỗng ví”, hãy nhớ 3 những nguyên tắc chi tiêu thông minh dành riêng cho bạn:
Hiểu và chủ động thoát khỏi những ‘bẫy tâm lý chi tiêu’ có thể giúp bạn tránh được những cú click vô tri lúc 2 giờ sáng và những lần cháy túi giữa tháng. Nhưng hơn thế, một kế hoạch bảo vệ tài chính bài bản như bảo hiểm sẽ giúp bạn vững vàng trước cả những biến cố lớn hơn trong cuộc sống.
Các sản phẩm bảo hiểm từ Prudential, đặc biệt là Sản phẩm bảo hiểm liên kết chung PRU-BẢO VỆ TỐI ĐA không chỉ giúp bạn được bảo vệ toàn diện trước những rủi ro lớn như bệnh tật, tai nạn, biến cố, mà còn giúp tối ưu hóa khoản đầu tư cho tương lai bằng cách chủ động điều chỉnh kế hoạch tài chính theo từng giai đoạn cuộc đời.
Giỏi tài chính không đơn thuần là tiết kiệm từng đồng, mà là biết đầu tư đúng vào những giá trị cần được bảo vệ. Bởi những rủi ro thật sự trong đời như bệnh tật, tai nạn, khủng hoảng tài chính cá nhân — không có nút "đổi trả” đâu nha!
Chọn đúng điều cần ưu tiên hôm nay với một kế hoạch tài chính vững vàng, chính là bước đầu tiên để bạn - một Gen Z chính hiệu luôn học cách tiêu đúng, sống trọn mọi khoảnh khắc.
Nguồn:
[1] Loss Aversion: How FOMO Drives Customer Action.
https://www.saasquatch.com/blog/loss-aversion-how-fear-drives-action/
[2] The psychological traps of online shopping, explained. https://cafef.vn/di-sieu-thi-xin-dung-tat-nao-moi-mot-ke-hang-chua-4-cam-bay-tam-ly-lam-bieng-suy-nghi-la-chay-tui-ngay-20230211153046893.chn
[3] Cash vs Ego: The Psychological Traps That Sabotage Financial Decisions
https://www.fdcapital.co.uk/cash-vs-ego-the-psychological-traps-that-sabotage-financial-decisions/
