Bảo vệ con trẻ khỏi nạn bạo lực học đường
Bạo lực học được là một vấn nạn nhức nhối trong ngành giáo dục nói riêng và xã hội nói chung. Nó không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ, tinh thần, mà đôi khi là tính mạng của những mầm non tương lai của đất nước. Trách nhiệm không chỉ ở phía nhà trường, mà còn là ở mỗi phụ huynh.
Bạo lực học đường là gì?
Bạo lực học đường có thể được hiểu là những hành vi bắt nạt, xâm hại, tấn công của một hoặc một tập thể đến một cá nhân nào đó tại môi trường học tập. Bất kì ai cũng có thể là nạn nhân của bạo lực học đường, bất kể gia cảnh, học lực, tính cách,... Tuy nhiên, những em học sinh yếu thế, hiền lành, nhút nhát, gia đình có hoàn cảnh khó khăn, mồ côi hay có ngoại hình khác biệt,… thường dễ trở thành đối tượng bị bắt nạt.
Bạo lực học đường xảy ra do nhiều nguyên nhân, có thể là do sự ganh ghét, đố kỵ giữa bạn bè với nhau. Ví dụ như, giữa bạn bè xảy ra xô xát chỉ vì hơn thua điểm số, một nhóm học sinh bắt nạt bạn cùng lớp vì bạn ấy nhận được sự ưu ái từ thầy cô,..
Theo Unicef, bạo lực học đường có thể được biểu lộ dưới nhiều hình thức khác nhau:
-
Bạo lực ngôn từ (verbal bullying): là hành vi dùng lời nói, từ ngữ có tính xúc phạm, miệt thị, châm chọc, đe dọa hay có những lời bình luận thiếu tôn trọng đến ngoại hình, cách hành xử, tính cách,... của nạn nhân.
-
Bạo lực thân thể (physical bullying): là bất kì hành động tiếp xúc thân thể không mong muốn nào xảy ra giữa kẻ bắt nạt và nạn nhân, bao gồm các hành động như nắm, giật tóc, khạc nhổ nước bọt, xô đẩy, tát, đấm đá,... gây nên những vết thương trên cơ thể, có thể để lại thương tích lâu dài như sẹo, trong trường hợp nghiêm trọng có thể bị tàn tật vĩnh viễn.
-
Bạo lực bằng các áp lực xã hội (social bullying): là dạng bắt nạt thông qua việc nói xấu, lan truyền tin đồn, phớt lờ, châm biếm, làm bẽ mặt đối tượng với bạn bè xung quanh nhằm cô lập, tách biệt nạn nhân ra khỏi nhóm, lớp hoặc trường học.
-
Bạo lực tâm lý (psychological bullying): là những hành vi có chủ đích gây hại cho người khác về mặt tâm lý. Họ có khả năng thao túng tâm lý và sử dụng điều đó để gây căng thẳng, huỷ hoại tự trọng, giá trị bản thân của nạn nhân. Đây được xem là một trong những loại bạo lực nguy hiểm nhất vì nhiều nạn nhân không nhận thức được họ đang bị bạo lực. Về lâu dài, sức khoẻ thể chất cũng sẽ bị ảnh hưởng.
-
Bạo lực mạng (cyber bullying): có thể hiểu là những hành vi nói xấu, lăng mạ, bình phẩm hoặc công khai bí mật, hình ảnh về người khác thông qua các nền tảng mạng xã hội. Hành vi này có thể diễn ra bất kỳ lúc nào và đôi khi chỉ nạn nhân và người bắt nạt biết rõ.
Tác hại của bạo lực học đường
Dù tồn tại dưới hình thức nào thì bạo lực học đường vẫn luôn để lại những hệ luỵ khôn lường đối với con trẻ. Mọi người thường nghĩ chỉ có nạn nhân của vấn đề bạo lực học đường mới là người bị tổn thương nặng nề nhất về thể chất lẫn tinh thần. Nhưng trên thực tế cả người bắt nạt và nạn nhân đều phải gánh hậu quả nặng nề sau sự việc đó.
-
Đối với trẻ bị bắt nạt: ngoài tổn thương về thể chất, các em sẽ rơi vào tình trạng hoảng loạn, lo âu, trầm cảm, muốn thu mình lại, giảm hiệu suất học tập, sợ phải đến trường. Những điều này sẽ góp phần tăng tỉ lệ bỏ học ở trẻ, ảnh hưởng đến tương lai của các em, của gia đình và xã hội. Khi bạo lực diễn ra lâu dài dưới sự chứng kiến của nhiều người, trẻ không nhận được sự giúp đỡ dần sẽ trở nên tự ti, mất niềm tin vào mọi người xung quanh, nghiêm trọng nhất là các em chọn kết thúc cuộc đời do áp lực về tâm lý và đau đớn về thể xác.
-
Đối với trẻ bắt nạt bạn bè: nếu bị tố cáo có hành vi bắt nạt, trẻ sẽ phải chịu những hình phạt từ phía nhà trường hoặc tệ hơn là chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu đã đủ tuổi vị thành niên. Bên cạnh đó, nhiều nghiên cứu đã chứng minh, trẻ bắt nạt về lâu dài có tâm lý không ổn định. Chính vì thế, chúng sẽ luôn gặp trục trặc trong các mối quan hệ của mình và có xu hướng ngược đãi bạn đời và con cái khi lớn lên. Trên con đường sự nghiệp, những người này cũng luôn gặp khó khăn để phát triển bản thân cũng như duy trì một công việc ổn định.
Cách ứng phó khi trẻ vướng vào bạo lực học đường
Khi con bị bắt nạt:
Đối với trường hợp trẻ bị bắt nạt, gia đình là chỗ dựa vững chắc nhất của con, hãy dành nhiều hơn sự quan tâm, tạo nên sự tin tưởng tuyệt đối bằng các cách như:
-
Chia sẻ và thấu hiểu: Hãy để ý sự thay đổi bất bình thường của trẻ từ tâm lý lẫn thể chất. Luôn kiên nhẫn trò chuyện, hỏi han như một người bạn, sẵn sàng bảo vệ và đồng hành cùng trẻ trước mọi tình huống. Tạo cho trẻ tâm lý tin tưởng, muốn chia sẻ những câu chuyện của bản thân. Càng la mắng, tức giận chỉ càng làm cho trẻ sợ hãi và thu mình hơn.
-
Trao đổi trực diện: Tuỳ vào từng trường hợp và hoàn cảnh khác nhau, phụ huynh có thể cùng thầy cô giáo xem xét và giải quyết vấn đề, nhờ họ lưu tâm đến tình trạng của trẻ. Nếu hành vi bắt nạt xảy ra, giáo viên có thể ngăn cản và giúp đỡ kịp thời, tránh trường hợp xấu nhất. Bên cạnh đó, nếu cần thiết có thể đến gặp trực tiếp phụ huynh của trẻ bắt nạt con mình. Bằng một tâm lý muốn hoà giải, phụ huynh nên cùng nhau tìm hiểu ngọn nguồn của câu chuyện nhằm dễ dàng đưa ra phương án giải quyết. Tránh tạo nên tranh chấp, mâu thuẫn dẫn đến việc chuyển lớp hay chuyển trường.
-
Dạy con cách tự vệ: Phụ huynh có thể hướng dẫn con hô to, ra tín hiệu cầu cứu cho người lớn. Tránh tuyệt đối không đến những chỗ vắng người, góc khuất ít người qua lại. Nếu có điều kiện hãy cho trẻ tham gia vào các câu lạc bộ võ thuật, vừa rèn luyện sức khoẻ, sự tự tin, rắn rỏi, lại tạo nên khả năng tự vệ cho bản thân mình. Hoạt động ngoại khoá cũng là một cách thức giúp trẻ trở nên dạn dĩ hơn, nhận thức tốt hơn và có thể dễ dàng ứng phó với mọi tình huống.
Khi con bắt nạt bạn:
Đối với trường hợp con bắt nạt trẻ khác, hãy hiểu rằng trẻ em luôn hiếu thắng và bốc đồng nhưng về bản chất không hề xấu. Cha mẹ nên quan tâm và hạn chế việc bắt nạt bằng các cách sau:
-
Tìm hiểu nguyên nhân: Nếu bạn phát hiện con mình bắt nạt đứa trẻ khác, đừng quá kích động mà hãy ngồi xuống nói chuyện nhẹ nhàng với con, để trẻ tin rằng bạn sẵn sàng nghe những lời bộc bạch từ chúng, những khó khăn vướng mắc mà chúng phải trải qua. Từ đó hiểu được tại sao trẻ lại có những hành động hung hăng, bắt nạt bạn bè như thế và hướng dẫn trẻ hành xử đúng đắn hơn, biết đặt mình vào hoàn cảnh của người khác.
-
Giúp con hiểu và giải quyết: Hãy giải thích để trẻ nhận thức được những rắc rối và tổn thương mình đã gây ra. Từ đó, gợi cho con cảm giảm hối lỗi, muốn thay đổi theo hướng tích cực hơn, cũng như bù đắp cho nạn nhân. Bạn có thể giúp con gặp nạn nhân trực tiếp, thể hiện một cái bắt tay, một cái ôm hoà giải hay chân thành tự tay làm một món quà thay lời xin lỗi. Ai cũng có thể mắc sai lầm, nhưng điều quan trọng là biết mình đã làm sai và chấp nhận thay đổi một cách tích cực.
-
Dạy con:
-
Tôn trọng người khác: Giúp trẻ hiểu, tôn trọng không chỉ người lớn tuổi, mà phải tôn trọng tất cả mọi người xung quanh bao gồm cả bạn bè và những em nhỏ tuổi hơn. Và để thể hiện sự tôn trọng của mình, hãy dạy trẻ cách giao tiếp lịch sự và hiệu quả. Những câu nói “xin lỗi” và “cảm ơn” tuy đơn giản nhưng rất hiệu quả để trẻ bắt đầu.
-
Kiềm chế cảm xúc: Trẻ bắt nạt có xu hướng không biết kiềm chế cảm xúc của mình, đặc biệt là những cảm xúc nóng giận. Khi gặp một vấn đề hay tình huống nào đó, trẻ dễ mất bình tĩnh và giải quyết vấn đề theo hướng bạo lực. Hãy dạy trẻ, khi nóng giận, nên bỏ đi một chỗ khác vắng người để bản thân có thể bình tĩnh và suy nghĩ cách giải quyết vấn đề tốt hơn.
-
-
Tạo một môi trường tốt đẹp: Hãy suy nghĩ và xem xét lại gia đình bạn đã thật sự là một tổ ấm để trẻ luôn học được những điều tốt hay chưa. Cha mẹ nên biết hành vi của mình có thể ảnh hưởng trực tiếp tới con cái từ hành động, cách xưng hô đến cách ứng xử trong các mối quan hệ xung quanh. Hãy thay đổi và tạo nên một môi trường gia đình lành mạnh, tích cực, nơi các thành viên đối xử tử tế và tôn trọng nhau.
Tổng kết
Từ những vết thương do bạo lực học đường mang lại, cha mẹ cũng như con trẻ cần ý thức được tác hại của vấn nạn này, đồng thời chung tay tuyên truyền, kêu gọi mọi người tẩy chay bạo lực ra khỏi phạm vi học đường. Trẻ em là mầm non, là tương lai của đất nước. Mầm non chỉ có thể phát triển tốt nhất trong môi trường lành mạnh, bình đẳng, đầy tình thương. Và môi trường đó sẽ không có bóng dáng của bạo lực hay bạo lực học đường.
