Đồng hành cùng con trong việc trở thành anh/chị như thế nào?
Con cái trong gia đình luôn biết giữ hòa khí, yêu thương và nhường nhịn lẫn nhau luôn là điều mong ước của bố mẹ. Tuy nhiên, với các gia đình có hai con mà khoảng cách giữa trẻ chỉ từ một đến bốn tuổi thì những mâu thuẫn, tranh giành, cãi cọ nhau là điều không thể tránh khỏi. Đặc biệt, là thời điểm trẻ bắt đầu với mối quan hệ anh/chị - em, do bởi, đây là lúc trẻ vẫn còn bỡ ngỡ, chưa nhận thức được vai trò và trách nhiệm của mình.
Song song đó, bố mẹ đã bao giờ đặt câu hỏi rằng: mình có thực sự công bằng giữa con lớn và con nhỏ chưa? Mình đã chuẩn bị cho con thích nghi với vai trò mới và yêu thích vai trò ấy chưa? Với những chia sẻ dưới đây, bài viết mong rằng các bố mẹ sẽ có cách phù hợp để gắn kết những đứa con – những thiên thần của mình thành một khối yêu thương với tên gọi: Gia Đình.
Hạn chế các tác động bên ngoài
Trẻ nhỏ, suy nghĩ non nớt và dễ bị tác động bởi những lời nói đùa của người lớn xung quanh “mẹ có em, con sẽ bị ra rìa”, “mẹ cưng em hơn”,… Song song với những “dư luận” này trẻ quan sát thấy mẹ lúc nào cũng ẵm, đút sữa, thay quần áo, nói chuyện với em và không còn kể chuyện mỗi tối, ru ngủ, chơi với mình như trước nữa. Trẻ dễ rơi vào suy nghĩ ngây thơ là “bố mẹ hết thương mình rồi”, “tại em mà mình bị bỏ rơi” từ đó dẫn đến việc trẻ không còn yêu thương, không vui cười háo hức mỗi khi em thức giấc chơi đùa. Nếu có thể, bố mẹ hãy trò chuyện với những người thân trong gia đình, yêu cầu dừng việc trêu chọc trẻ, vô tình làm trẻ ghi nhớ những điều không tốt đẹp - bị cha mẹ làm ngơ, không để ý và bỏ rơi. Đồng thời, bố mẹ hãy có những chia sẻ thẳng thắn với trẻ về những điều trẻ đã nghe thấy, hãy hỏi trẻ “con có tin không?” – việc để trẻ được bộc bạch nỗi lo của mình cũng là cách thức để trẻ cảm thấy an toàn và vững tin vào bố mẹ. Hãy chia sẻ với trẻ cảm giác đó và trấn an trẻ bằng hành vi yêu thương rằng: “Dù ai nói gì, thì con là con của bố mẹ - giống như em vậy – con luôn được bố mẹ yêu thương!”.
Nói cho trẻ biết vai trò của anh/chị
Trẻ cần làm quen với sự xuất hiện của một thành viên mới. Trẻ rồi sẽ nên xem em là một người bạn thân thiết trong nhà, sẽ cùng ăn, cùng ngủ, cùng chơi. Bố mẹ cần có một chủ đích thực sự trong việc giúp trẻ đối mặt trước những sự thay đổi trong cuộc sống – cụ thể, khi mà con không còn là “đứa bé duy nhất” trong gia đình. Vai trò của trẻ trong nhà sẽ “lớn hơn”, “quan trọng hơn”, “bố mẹ cần sự giúp đỡ của con”, vì con được – làm – anh – chị. Hãy để trẻ đón nhận trách nhiệm của mình 1 cách trang trọng và đầy hứng khởi: làm anh/ chị vì mình lớn, vì mình có ích, vì em bé nhỏ cần được mình bảo vệ và chăm sóc.
>>> Có thể bạn quan tâm: Cha mẹ cũng nên học cách tôn trọng con cái
Thời gian riêng tư – con nào cũng cần được hưởng thụ!
Có bao giờ bố mẹ đặt câu hỏi: bao lâu rồi không dắt con lớn đi chơi riêng, kể chuyện, ru con ngủ,… những việc vốn rất quen thuộc trước khi trẻ có em. Bố mẹ thường dành hầu hết thời gian cho con nhỏ, đặc biệt là mẹ, vì phải thường xuyên pha sữa, thay tã, tập ăn dặm,… Con làm anh/chị sẽ cảm thấy “thiếu thốn”. Nếu mẹ quá bận thì bố, ông bà nên dẫn trẻ đi chơi, để trẻ cảm thấy vẫn được yêu thương, chăm sóc và không bị bỏ rơi. Các mẹ phải dành một ít thời gian khi con nhỏ ngủ để tâm sự, nói chuyện, cùng con lớn chơi đồ chơi. Điều này, củng cố một cách trực tiếp niềm tin của trẻ trước những lời bàn tán của mọi người về việc “bị ra rìa” – trẻ sẽ thấy vẫn đang được quan tâm, vẫn được bố mẹ chơi cùng.
Ứng xử khéo léo khi giữa các con có xung đột
Xuất phát từ nhu cầu muốn có bạn cùng chơi, hầu hết trẻ thích có em, nhưng khi đã có em thì cảm xúc của trẻ đôi khi biến đổi theo hướng “phủ định em”, mặc dù trước đó có thể rất háo hức. Điều này không quá khó giải thích, trẻ vẫn còn nhỏ để hiểu tường tận về vai trò của mình, để có năng lực xử lý ổn thỏa việc xung đột lợi ích với em, như giành đồ chơi; để quản lý tốt cảm xúc và cư xử mềm dẻo, ôn hòa. Trẻ có thể quát mắng, xô ngã, thậm chí đánh em – và sau đó là các trẻ đánh nhau! Đừng vội phủ đầu trẻ lớn bằng những nhận định: “con giành với em”, “con bắt nạt em” và đi kèm sau đó là những yêu cầu không căn cứ “con đưa cho em đi”, “con phải nhường em”, “em đòi thì để cho em”,… Cách cư xử này vừa tạo nên sự ấm ức ở trẻ lớn, đồng thời có thể hình thành cho trẻ nhỏ suy nghĩ “mình là người luôn được hưởng sự ưu tiên”. Bố mẹ phải thực sự công tâm trước xung đột giữa các con. Ở những trường hợp này, giải pháp tình thế sẽ là tách các trẻ ra để không xảy ra hậu quả đáng tiếc. Sau đó, lắng nghe cả hai trẻ để có thông tin đầy đủ, nhiều chiều về câu chuyện. Bố mẹ đừng vội vàng đưa ra mệnh lệnh sau khi vấn đề được các con tường thuật – hãy nhượng quyền điều này lại cho trẻ bằng yêu cầu: “Theo các con, bây giờ mình phải làm gì?”. Chính việc được đưa ra quyết định sẽ hình thành cho trẻ kỹ năng giải quyết vấn đề và cả ý thức về trách nhiệm của chính mình.
>>> Đón xem bài viết 4 mẹo cứu cánh cho mọi mâu thuẫn TẠI ĐÂY
Để kiểm soát những xung đột này tốt hơn, bố mẹ cũng phải đồng thời thực hiện nhóm giải pháp thứ hai – giải pháp lâu dài: cùng trẻ xây dựng quy tắc ứng xử chung và để trẻ tự căn cứ vào đó mà hành xử với nhau. Đây mới thực sự là điều kiện đảm bảo cho trẻ hình thành ổn định năng lực “chung sống ôn hòa với người khác”.
>>> Xem thêm:
