Nội dung bài viết:

• Nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm là gì?

• Cơ sở hình thành nguyên tắc thế quyền bảo hiểm

• Điều kiện và lợi ích của nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm

  • Điều kiện áp dụng nguyên tắc thế quyền là gì?

  • Lợi ích của nguyên tắc thế quyền bảo hiểm

• Quy định khác về việc chuyển quyền đòi bồi thường

• Ứng dụng thực tế và ví dụ về nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm

  • Một số ứng dụng thực tế

  • Ví dụ cụ thể

• Giải đáp các câu hỏi thường gặp

  • Nguyên tắc thế quyền không được áp dụng trong loại hợp đồng bảo hiểm nào?

  • Nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm áp dụng khi nào?

Khi gặp rủi ro trong phạm vi bảo hiểm, gây tổn thất về tài chính, công ty bảo hiểm sẽ áp dụng nguyên tắc thế quyền để lấy lại số tiền bồi thường từ bên gây ra thiệt hại. Vậy nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm là gì? Điều kiện áp dụng như thế nào? Hãy cùng Prudential tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

Nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm là gì?

Nguyên tắc thế quyền (Principle of subrogation) còn có tên gọi khác là nguyên tắc chuyển quyền đòi bồi thường. Đây được xem là sự mở rộng và hệ quả của nguyên tắc bồi thường. Nguyên tắc thế quyền được hiểu là, sau khi bồi thường cho người được bảo hiểm thì công ty bảo hiểm sẽ có quyền thay mặt để khiếu nại người gây ra tổn thất đền bù lại cho mình.

Nguyên tắc thế quyền có áp dụng đối với hợp đồng bảo hiểm nhân thọ không?

Nguyên tắc chuyển quyền đòi bồi thường được áp dụng phổ biến đối với bảo hiểm tài sản. Vậy có nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm nhân thọ không?

Căn cứ khoản 4 Điều 16 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 quy định nguyên tắc giao kết và thực hiện hợp đồng bảo hiểm, nguyên tắc chuyển quyền đòi bồi thường không áp dụng đối với hợp đồng bảo hiểm nhân thọ và hợp đồng bảo hiểm sức khỏe.

Vậy nên, trong mọi trường hợp người được bảo hiểm bị tử vong, thương tật hoặc ốm đau do hành vi của người thứ ba, công ty bảo hiểm vẫn phải trả tiền bảo hiểm mà không được thế quyền đòi người thứ ba chịu trách nhiệm bồi thường.

Cơ sở hình thành nguyên tắc thế quyền bảo hiểm

Theo Điều 365 Bộ luật Dân sự năm 2015 và Điều 49 Luật Kinh doanh bảo hiểm, cơ sở cốt lõi của nguyên tắc thế quyền là bồi thường không vượt quá tổn thất thực tế. Ngoài ra, nguyên tắc chuyển quyền đòi bồi thường còn được hình thành dựa trên nhiều cơ sở khác, cụ thể:

• Khoản tiền đền bù cho người được bảo hiểm không vượt quá mức tổn thất thực tế.

• Số tiền mà bên thứ ba bồi thường cho công ty BH không vượt quá số tiền mà đơn vị đã đền bù cho người được bảo hiểm.

• Nguyên tắc chuyển quyền đòi bồi thường có thể áp dụng trước hoặc sau khi bồi thường tổn thất cho người được bảo hiểm. Đồng thời, công ty bảo hiểm là đại diện làm việc với các bên liên quan về vấn đề đền bù tổn thất.

• Người được bảo hiểm cần cung cấp biên bản, chứng từ, bằng chứng,... liên quan đến thiệt hại cho công ty bảo hiểm để thực hiện nguyên tắc chuyển quyền đòi bồi thường.

• Trường hợp không khiếu nại bên thứ ba, người này sẽ không phải chịu trách nhiệm về tổn thất dù trực tiếp gây ra. Việc này không công bằng và tiềm ẩn nhiều hệ lụy xấu sau này nên cần phải chuyển quyền đòi đền bù cho công ty bảo hiểm.

Điều kiện và lợi ích của nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm

Dưới đây là điều kiện và lợi ích khi áp dụng nguyên tắc chuyển quyền đòi bồi thường:

Điều kiện áp dụng nguyên tắc thế quyền là gì?

Nguyên tắc chuyển quyền đòi bồi thường chỉ áp dụng khi thiệt hại nằm trong phạm vi bảo hiểm, do lỗi của bên thứ ba và công ty bảo hiểm đã chi trả cho người được bảo hiểm. Để hiểu hơn về điều kiện áp dụng nguyên tắc thế quyền, bạn tham khảo chia sẻ sau:

• Rủi ro và tổn thất xảy ra phải nằm trong phạm vi sự kiện bảo hiểm được quy định trong hợp đồng.

• Nguyên nhân gây ra thiệt hại phải do lỗi của người thứ ba và người này phải phát sinh trách nhiệm bồi thường.

• Công ty bảo hiểm đã hoàn thành quá trình trả tiền bảo hiểm cho người được bảo hiểm.

Lợi ích của nguyên tắc thế quyền bảo hiểm

Lợi ích của nguyên tắc thế quyền bao gồm duy trì tính công bằng, giảm thiểu chi phí tổn thất và giúp người được bảo hiểm chủ động khôi phục quyền lợi. Cùng tìm hiểu chi tiết lợi ích của nguyên tắc thế quyền ngay dưới đây:

- Duy trì tính công bằng của hệ thống bảo hiểm, tránh việc bồi thường lặp lại

Nguyên tắc thế quyền giúp tránh việc người được bảo hiểm nhận tiền đền bù 2 lần từ bên thứ ba và công ty bảo hiểm cùng với một tổn thất. Điều này đảm bảo số tiền bồi thường được phân chia đều giữa các bên liên quan, đồng thời không gây thiệt hại cho bên nào. Bên cạnh đó, nguyên tắc còn duy trì tính toàn vẹn và đáng tin cậy của hệ thống bảo hiểm. Đồng thời, tránh tình trạng lạm dụng tài nguyên bảo hiểm để trục lợi.

- Giảm thiểu chi phí tổn thất

Với nguyên tắc thế quyền, công ty thu hồi khoản tiền đã bồi thường từ bên gây thiệt hại. Qua đó, chi phí bảo hiểm được giảm thiểu và duy trì các khoản đền bù ở mức hợp lý. Điều này ảnh hưởng tích cực cho cả công ty bảo hiểm và người được bảo hiểm, cụ thể:

• Phục hồi nguồn lực tài chính: Công ty bảo hiểm thu hồi lại một phần hoặc toàn bộ số tiền đã bồi thường từ bên gây thiệt hại. Việc này giúp giảm thiểu thiệt hại và duy trì khả năng thanh toán đền bù cho các rủi ro tiếp theo.

• Đồng giá bảo hiểm: Duy trì lệ phí bảo hiểm ở hợp lý, tránh tình trạng tăng giá không cần thiết cho người được bảo hiểm.

• Tránh lạm dụng tài nguyên bảo hiểm: Nguyên tắc đảm bảo việc bồi thường chỉ thực hiện cho thiệt hại thật sự. Hơn nữa, khi công ty bảo hiểm thu hồi khoản tiền đền bù từ bên thứ ba, người được bảo hiểm không được hưởng lợi kép từ cả công ty bảo hiểm và người gây ra tổn thất.

- Người được bảo hiểm được chủ động khôi phục quyền lợi

Nguyên tắc thế quyền giúp người được bảo hiểm chủ động khôi phục quyền lợi bằng cách đòi lại số tiền bồi thường. Điều này không chỉ giúp bên hưởng bảo hiểm tránh việc phải tự chịu thiệt hại, mà còn tiết kiệm tối đa thời gian và công sức đòi khoản tiền đền bù.

>> Xem thêm: Nguyên tắc bồi thường trong bảo hiểm mới nhất & một số lưu ý

Quy định khác về việc chuyển quyền đòi bồi thường

Trong trường hợp người thứ ba có lỗi mà gây thiệt hại cho người được bảo hiểm và công ty bảo hiểm đã trả tiền bảo hiểm cho bên được bảo hiểm thì công ty có quyền yêu cầu người thứ ba hoàn trả khoản tiền mà mình đã trả (*).

Trong trường hợp người được bảo hiểm đã nhận số tiền bồi thường thiệt hại do người thứ ba trả, nhưng vẫn ít hơn số tiền mà công ty bảo hiểm phải trả thì đơn vị chỉ phải trả phần chênh lệch giữa số tiền bảo hiểm và số tiền mà người thứ ba đã trả (trừ trường hợp có thoả thuận khác). Nếu người được BH đã nhận tiền bảo hiểm nhưng ít hơn so với thiệt hại do người thứ ba gây ra thì họ vẫn có quyền yêu cầu người thứ ba bồi thường phần chênh lệch giữa số tiền bảo hiểm và tiền bồi thường thiệt hại (*).

Bên có nghĩa vụ đòi bồi thường phải được thông báo về việc chuyển giao quyền yêu cầu. Nếu không, người được bảo hiểm không có cơ sở để yêu cầu bên thứ ba thực hiện nghĩa vụ của họ (**). Lưu ý, bên gây tổn thất cũng có thể chuyển giao trách nhiệm bồi thường cho người thế nghĩa vụ nếu được bên có thẩm quyền đồng ý. Trừ trường hợp nghĩa vụ gắn liền với nhân thân của bên thứ ba hoặc pháp luật có quy định không được chuyển giao nghĩa vụ (***)

(*) Theo quy định Bộ Luật Dân sự năm 2005.

(**) Theo quy định Điều 369 Bộ luật Dân sự năm 2015.

(***) Theo quy định tại Điều 370 Bộ luật Dân sự năm 2015.

Ứng dụng thực tế và ví dụ về nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm

Nguyên tắc thế quyền được ứng dụng phổ biến trong các loại hình bảo hiểm bồi thường (như bảo hiểm xe cơ giới, tài sản, hàng hóa) nhằm khôi phục nguồn tài chính đã chi trả cho công ty bảo hiểm. Cụ thể:

Một số ứng dụng thực tế

Tại Việt Nam, nguyên tắc thế quyền được triển khai linh hoạt trong nhiều tình huống thực tế. Các trường hợp ứng dụng nguyên tắc thế quyền điển hình như:

• Bảo hiểm xe cơ giới và trách nhiệm dân sự: Khi một chiếc xe được bảo hiểm bị hư hỏng do tai nạn giao thông gây ra bởi xe khác, công ty bảo hiểm sẽ chi trả tiền sửa chữa hoặc bồi thường cho khách hàng theo hợp đồng. Sau đó, dựa trên nguyên tắc thế quyền, công ty có thể yêu cầu chủ xe gây tai nạn bồi thường lại số tiền đã chi trả, thường dựa trên biên bản tai nạn của cơ quan công an hoặc phán quyết tòa án.

• Bảo hiểm tài sản trong trường hợp thiệt hại do bên thứ ba: Nếu một tài sản như nhà ở, cửa hàng bị hư hỏng do hành vi của bên thứ ba (ví dụ, hàng xóm gây cháy lan hoặc làm vỡ đường ống nước), công ty bảo hiểm sẽ bồi thường trước cho người được bảo hiểm. Sau đó, họ sử dụng quyền thế quyền để yêu cầu bên gây thiệt hại bồi thường lại, thông qua thương lượng hoặc khởi kiện nếu cần thiết.

• Bảo hiểm hàng hóa trong vận chuyển: Trong lĩnh vực bảo hiểm hàng hóa, nếu hàng hóa bị hư hỏng do lỗi của đơn vị vận chuyển (như tai nạn giao thông hoặc sơ suất trong bảo quản), công ty bảo hiểm sẽ bồi thường cho chủ hàng. Sau đó, họ có thể thế quyền để yêu cầu đơn vị vận chuyển bồi thường lại số tiền đã chi trả, dựa trên hợp đồng vận chuyển và biên bản kiểm tra thiệt hại.

Ví dụ cụ thể

Để hiểu rõ hơn về nguyên tắc thế quyền - Principle of subrogation là gì trong bảo hiểm, bạn hãy tham khảo ví dụ minh họa dưới đây:

Ví dụ 1:

Ô tô con 5 chỗ của anh A được bảo hiểm đúng với giá trị. Trong quá trình sử dụng, xe va chạm với xe container cần sửa chữa và thay thế linh kiện Công ty bảo hiểm thực hiện bồi thường số tiền 55.000.000 VND. Theo cảnh sát giao thông, lỗi từ xe container là 70% và xe con là 3%.

Áp dụng nguyên tắc thế quyền: Công ty bảo hiểm đã hoàn thành cam kết với anh A là bồi thường đúng giá trị tổn thất. Về phía anh A, sau khi nhận đủ tiền đền bù thì phải bảo lưu quyền đòi lại phần trách nhiệm của bên thứ ba (chủ xe container) cho công ty bảo hiểm.

Ví dụ 2:

Chị B (người được bảo hiểm) nhận hàng đã chuyển giao ở cảng (bên thứ ba) và phát hiện hàng bị hư hại. Lúc này, chị B cần liên hệ với cảng, lập biên bản tổn thất và thông báo vấn đề với công ty bảo hiểm.

Với trường hợp này, nguyên tắc thế quyền được áp dụng như sau: Số tiền đền bù từ bên thứ ba không được vượt quá khoản tiền mà công ty bảo hiểm đã bồi thường cho người được BH. Ngoài ra, các chi phí phát sinh khác để đòi bồi thường từ bên thứ ba sẽ do công ty BH chịu trách nhiệm.

Giải đáp các câu hỏi thường gặp

Dưới đây là một số giải đáp về các thắc mắc thường gặp liên quan đến nguyên tắc thế quyền.

Nguyên tắc thế quyền không được áp dụng trong loại hợp đồng bảo hiểm nào?

Như đã đề cập ở trên, nguyên tắc thế quyền không áp dụng đối với hợp đồng bảo hiểm nhân thọ và hợp đồng bảo hiểm sức khỏe. Đây là các loại hình bảo hiểm con người, có tính chất chi trả định mức, không phải là bồi thường tài sản.

Nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm áp dụng khi nào?

Nguyên tắc thế quyền chỉ được áp dụng khi thiệt hại phát sinh từ hành vi của bên thứ ba (bên gây ra tổn thất). Điều kiện tiên quyết là công ty bảo hiểm đã hoàn tất việc chi trả bồi thường cho người được bảo hiểm.

Người được bảo hiểm có mất quyền lợi khi áp dụng thế quyền không?

Không, người được bảo hiểm không bị mất quyền lợi gì khi áp dụng nguyên tắc thế quyền. Khách hàng vẫn nhận đầy đủ khoản bồi thường theo hợp đồng. Nguyên tắc này chỉ thiết lập mối quan hệ pháp lý giữa công ty bảo hiểm và bên thứ ba gây thiệt hại, hoàn toàn không làm giảm quyền lợi của người được bảo hiểm.

Nguyên tắc thế quyền là một cơ chế quan trọng, không chỉ giúp duy trì tính công bằng của hệ thống bảo hiểm mà còn đảm bảo khách hàng nhận đủ khoản bồi thường mà không hưởng lợi kép. Việc hiểu rõ nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm sẽ giúp bạn an tâm hơn khi tham gia các sản phẩm bảo hiểm tài sản.

Chúng tôi hiểu rằng, việc tìm hiểu những nguyên tắc phức tạp như thế quyền có thể khiến bạn băn khoăn. Mục tiêu của chúng tôi là đơn giản hóa mọi quy trình để bạn hoàn toàn an tâm trong suốt hành trình bảo vệ tài chính của mình. Hãy để Prudential trở thành người bạn đồng hành đáng tin cậy, bảo vệ tài chính cho hàng triệu gia đình Việt.

Hiện nay, Prudential mang đến đa dạng giải pháp giúp bạn bảo vệ tài chính hiệu quả trước nhiều rủi ro. Trong đó, nổi bật là bộ đôi giải pháp: Sản phẩm Bảo hiểm liên kết chung PRU-BẢO VỆ TỐI ĐA và sản phẩm bảo hiểm bán cùng Bảo hiểm sức khỏe PRU-HÀNH TRANG VUI KHỎE.

Sản phẩm Bảo hiểm liên kết chung PRU-BẢO VỆ TỐI ĐA là giải pháp bảo vệ đa tầng với quyền lợi sản phẩm chính lên đến 100% Số Tiền Bảo Hiểm + Giá Trị Tài khoản Cơ Bản (*) và các Quyền lợi bảo vệ gia tăng. Không chỉ là chiếc "phao cứu sinh" tài chính, sản phẩm còn mang đến cơ hội tích lũy tài chính bền vững cùng các khoản thưởng hấp dẫn như: Quyền lợi đáo hạn hợp đồng, Quyền lợi Thưởng Tri Ân Khách Hàng và Quyền lợi Thưởng Duy Trì Hợp Đồng. Bạn cũng có thể linh hoạt chuyển đổi giữa kế hoạch bảo hiểm cơ bản và nâng cao theo nhu cầu thay đổi của cuộc sống.

Ngoài ra, sản phẩm còn có danh mục Sản Phẩm Bảo Hiểm Bán Cùng đa dạng với mức phí hợp lý, điển hình như Sản phẩm bảo hiểm bổ trợ Bảo hiểm sức khỏe PRU-HÀNH TRANG VUI KHỎE - ‘lá chắn’ tài chính ưu việt với 4 kế hoạch chăm sóc, giúp thanh toán các chi phí y tế khi điều trị nội trú, ngoại trú, nha khoa hoặc thai sản, với số tiền bảo hiểm từ 100 triệu đồng/năm đến 1 tỷ đồng/năm.

Hơn nữa, sản phẩm nổi bật với hệ thống bảo lãnh viện phí rộng khắp các bệnh viện, phòng khám tại Việt Nam và Đông Nam Á (áp dụng với Chương trình Chăm sóc Hoàn hảo). Điều này giúp bạn tập trung hoàn toàn vào việc chữa trị mà không cần lo lắng về gánh nặng tài chính hay thủ tục chi trả phức tạp.

(*) Áp dụng với lựa chọn Kế Hoạch Bảo Hiểm Nâng Cao khi Người được bảo hiểm chính (NĐBH chính) Tử vong hoặc Thương tật toàn bộ vĩnh viễn (TTTBVV).

>> Sẵn sàng cho một tương lai tài chính vững vàng và sức khỏe an tâm? Hãy liên hệ Prudential ngay hôm nay để nhận tư vấn chi tiết về bộ đôi giải pháp tối ưu này!

>>> Xem thêm:

• Bảo hiểm thương mại là gì?

• Hiểu rõ các nguyên tắc của bảo hiểm nhân thọ để đảm bảo quyền lợi tối ưu

• Các điều khoản loại trừ trong bảo hiểm nhân thọ mà bạn cần phải biết